NIK skontrolowała dziewięć konkursów, w których wybierano projekty do dofinansowania z funduszy UE w ramach dziewięciu Regionalnych Programów Operacyjnych. Izba uznała, że sześć konkursów przeprowadzono właściwie, a w trzech stwierdzono nieprawidłowości, które miały wpływ na wybór projektów. Wynikały one głównie z błędnego stosowania reguł dotyczących przebiegu konkursu przez osoby uczestniczące w procesie oceny projektów. Na przykład kontrola konkursu przeprowadzonego w Województwie Świętokrzyskim wykazała, że w jego regulaminie wprowadzono wymóg wniesienia przez wnioskodawców wkładu własnego w wysokości równej dokładnie 15 proc. wydatków. Było to niezgodne zasadami wyboru projektów określonymi dla badanego konkursu w tym RPO mówiącymi o minimalnym wkładzie własnym beneficjenta na poziomie 15 proc. wartości projektu. Konsekwencją tego było odrzucenie sześciu wniosków o dofinansowanie, wyłącznie z uwagi na przekroczenie 15 proc. poziomu wkładu własnego. W ocenie NIK, opisany proces oceny wniosków o dofinansowanie został przeprowadzony z naruszeniem zasady rzetelności, a także równego traktowania wnioskodawców rozumianej jako zakaz stosowania regulaminu konkursu, w sposób faworyzujący jednych wnioskodawców kosztem pozostałych.
NIK zwraca także uwagę na konieczność przyspieszenia realizacji Regionalnych Programów Operacyjnych na lata 2014-2020 z uwagi na opóźnienie w ich wdrażaniu wynoszące ok. ośmiu miesięcy w porównaniu do wprowadzania programów na lata 2007-2013. Jeśli nie zostaną wdrożone działania na rzecz przyspieszenia wydatkowania środków z Unii, to zdaniem Izby na koniec 2017 r. może wystąpić ryzyko utraty części środków przewidzianych na poszczególne Regionalne Programy Operacyjne.
Państwa członkowskie UE, korzystające z funduszy mają obowiązek stosowania zasady polegającej na tym, że zobowiązanie Komisji Europejskiej dla danego programu operacyjnego na dany rok anulowane jest automatycznie, jeśli środki finansowe nie zostaną wykorzystane przez trzy lata od momentu, w którym podjęto zobowiązanie. Dlatego pierwszy termin rozliczeń, w programach, które rozpoczęły się w 2014 r., przypada na 31 grudnia 2017 r. Tymczasem do września 2016 r. wartość dofinansowania z UE we wnioskach o płatność we wszystkich RPO wyniosła nieco ponad 883 mln zł, co stanowi niecały 1 proc. funduszy przyznanych Polsce w ramach wszystkich RPO.
Zdaniem NIK jednym z powodów opóźnień we wdrażaniu Regionalnych Programów Operacyjnych jest skumulowanie w Urzędach Marszałkowskich prac dotyczących zakończenia wydatkowania środków z poprzedniej perspektywy 2007-2013 oraz przygotowania organizacyjnego do rozpoczęcia realizacji nowej perspektywy 2014-2020 m.in. przygotowanie procedur koniecznych do uzyskania desygnacji, opracowanie kryteriów wyboru projektów. Opóźnienia mogą wynikać także z konieczności dostosowania Urzędów Marszałkowskich do pełnienia dodatkowej funkcji w systemie zarządzania RPO, czyli Instytucji Certyfikującej.
NIK wnioskuje do zarządów województw, jako do Instytucji Zarządzających RPO o:
-
realizację celów określonych w „Planie działania na rzecz zwiększenia efektywności i przyspieszenia realizacji programów w ramach Umowy Partnerstwa 2014 - 2020”, czyli zakontraktowania do końca 2016 r. 19 proc. środków przeznaczonych z UE dla 16 RPO,
-
kontynuowanie akcji informacyjno-szkoleniowych kierowanych do potencjalnych beneficjentów, celem umożliwienia im jak najlepszego przygotowania się do aplikowania o środki unijne,
-
zapewnienie spójności regulaminów ustanawianych dla poszczególnych konkursów z aktami wyższego rzędu,
-
zapewnienie przestrzegania, przy ocenie wniosków o dofinansowanie, kryteriów wyboru zatwierdzonych przez Komitety Monitorujące.
Źródło: NIK
.png)
.jpg)
