Czesław Tomalik: Obok świętowania merytoryczna praca

Dla mnie najważniejszy jest samorząd gminny. Zaspakaja on podstawowe zbiorowe potrzeby obywateli, szczególnie istotne dla ich codziennego życia. Moje spojrzenie na państwo i na samorząd zostało ukształtowane przez osobiste doświadczenia zawodowe. Prawie od 25 lat wspieram samorządy gminne na Opolszczyźnie.

Rok jubileuszu jest okazją do podsumowania wielkiego dorobku, który przyczynił się do powstania opinii, że wprowadzenie samorządów gminnych to najbardziej udana z reform III Rzeczypospolitej. Zapewne we wszystkich gminach, a także w regionach i na poziomie krajowym odbędą się uroczystości, wystawy, konferencje.

W naszym związku gmin w Opolu skupiamy się na bliskiej i dalszej przyszłości samorządu. Dlatego chcemy zmienić, a właściwie poprawić prawo. Od 7 lat w tej rubryce miesięcznika "Forum Samorządowe" piszę o słabościach ustaw i rozporządzeń.

W tym roku przyczynimy się do poprawy sytuacji. Rozwija się akcja naszego Związku. Odbywają się narady zespołów merytorycznych. Pracujemy nad otrzymanymi propozycjami dotyczącymi przepisów, które należy zmienić lub wyeliminować, gdyż bardzo utrudniają funkcjonowanie samorządu gminnego, a nawet są dla niego szkodliwe.

Swoje propozycje przysyłają nam radni i burmistrzowie, skarbnicy i sekretarze, naczelnicy wydziałów oświaty i kierownicy OPS, naczelnicy wydziałów gospodarki komunalnej i wydziałów zamówień publicznych.

Radny Rady Miejskiej w Lewinie Brzeskim wniósł o podjęcie inicjatywy, poprzez nasz Związek i zrzeszone w Związku gminy, zmierzającej do zmiany zasad finansowania oświaty. Radny wskazuje na fakt, że w związku z malejącą liczbą uczniów, co najczęściej nie skutkuje zmniejszaniem się liczby oddziałów i tym samym kosztów utrzymania placówek oświatowych, ustalanie subwencji oświatowej na ucznia powoduje pogłębiający się niedobór środków otrzymywanych na utrzymywanie szkół podstawowych i gimnazjów. Radny wnosi, aby Związek Gmin Śląska Opolskiego wystąpiło zmianę zasad finansowania oświaty w taki sposób, aby środki przekazywane gminom uwzględniały możliwość utrzymania coraz mniej licznych oddziałów. Problem zgłoszony przez Radnego występuje w ogromnej większości gmin w Polsce, stąd jego rozwiązanie będzie miało duże znaczeniedla samorządu gminnego.

Wójt Gminy Łambinowice zwrócił się do naszego Związku o wsparcie we wprowadzeniu do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych zwolnienia od podatku od nieruchomości będących własnością gminy nieruchomości i obiektów budowlanych. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, gmina jako osoba prawna uznawana jest za podatnika podatku od nieruchomości w sytuacji, gdy jest właścicielem nieruchomości lub obiektów budowlanych podlegających opodatkowaniu. Ustawodawca wyłączył z opodatkowania niektóre nieruchomości, wskazane w przepisach art. 2 ust. 3 ustawy, w tym od 1 stycznia 2007 r. drogi publiczne. W efekcie dochodzi do sytuacji, gdy zobowiązanie podatkowe gminy wyraża się w zobowiązaniu jej do zapłacenia, na swoją rzecz, podatku z mienia stanowiącego jej własność. Wypełnianie deklaracji podatkowych jest biurokratycznym obowiązkiem, który nie ma bezpośredniego sensu ekonomicznego dla budżetu gminy. Nie jest to zadanie łatwe ze względu na wielkość zasobów gminy, a także konieczność uwzględnienia w deklaracji szeregu nieruchomości zwolnionych z podatku. Ponadto, deklaracja podatkowa gminy musi być w ciągu roku korygowana, w każdej sytuacji, gdy nieruchomość z gminnego zasobu zostanie przekazana podmiotowi trzeciemu. Kolejnym argumentem za zmianą, jest zafałszowanie danych o dochodach i wydatkach gmin. Wielkości wynikające z gminnej deklaracji podatkowej mają wpływ na wysokość wskaźnika „G”, stanowiącego podstawę do wyliczania wysokości subwencji wyrównawczej subwencji ogólnej. Wirtualne dochody, pochodzące między innymi z opodatkowania gminnych dróg wewnętrznych, będących drogami dojazdowymi do pól, są traktowane jako realne wpływy uwzględniane przy naliczaniu gminom subwencji. Od Skarbnik Gminy Łambinowice dowiedzieliśmy się, że skutki obowiązujących przepisów – poprzez wytwarzanie obrazu wirtualnych dochodów i zafałszowanie wielkości dochodu na mieszkańca gminy – doprowadziły do dotkliwego obniżenia subwencji wyrównawczej dla Gminy na 2015 r. Zmiana zapisów będzie rozwiązaniem problemu znaczącego dla wielu gmin w Polsce.

Przewodnicząca Zespołu Związku Gmin Śląska Opolskiego ds. Gospodarki Komunalnej reprezentująca Urząd Miejski w Kluczborku zgłosiła do naszego Związku w zakresie kilku ustaw wykaz obowiązujących przepisów, które utrudniają funkcjonowanie samorządu gminnego, a nawet są dla niego szkodliwe, a następnie propozycje nowelizacji lub eliminacji wskazanych przepisów. W zakresieustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (zwanej dalej Pzp) wskazania i propozycje Przewodniczącej Zespołu dotyczą: art. 26 ust. 2b Pzp, art. 26 ust. 3 Pzp, art. 33 ust. 1 Pzp, art. 90 ust. 1Pzp oraz art. 143a ust. 3 Pzp. Przewodnicząca Zespołu nadesłała nam również wskazania i propozycje dotyczące art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, a także art. 30 ust. 5 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane oraz art. 35 ust. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Proponowana przez Przewodniczącą Zespołu zmiana art. 18 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne jest bardzo przekonywująco uzasadniona: Każdy właściciel bądź zarządca ulic, placów i dróg publicznych powinien ponosić koszty ich oświetlenia i utrzymania. Wskazania i propozycje Przewodniczącej Zespołu wynikają z praktycznych doświadczeń z wielu lat pracy na stanowisku Naczelnik Wydziału Gospodarki Miejskiej. Jestem pewien, że pod nimi może podpisać się wielu doświadczonych naczelników zarówno z wydziałów gospodarki komunalnej, jak i wydziałów zamówień publicznych urzędów miejskich w Polsce.

Na podstawie odbytej w Opolu narady Zespołu Związku Gmin Śląska Opolskiego ds. Pomocy Społecznej Kierownik OPS Kluczbork jako Wiceprzewodniczący Zespołu wskazał do zmiany dwa przepisy ustawy z dnia 28 listopada 2003 r.o świadczeniach rodzinnych: art. 17 i art. 33 ust. 2a, a usunięciem bolączki bardzo wielu ośrodków pomocy społecznej w Polsce będzie proponowana zmiana ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w zakresie obsługi Zespołów interdyscyplinarnych.

Wymienione wyżej przykłady wraz ze wskazaniami i propozycjami nadesłanymi przez Gminny Zarząd Oświaty i Wychowania w Strzelcach Opolskich dotyczącymi ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela oraz przepisów o rozliczaniu części oświatowej subwencji ogólnej na specjalną organizację nauki dzieci i młodzieży są punktem wyjścia do naszych dalszych działań.

Następnie odbędą się prace redakcyjne nad projektami nowelizacji. Planujemy ogólnopolską konferencję na ten temat. Nasze projekty przedstawimy wszystkim gminom w Polsce oraz kandydatom na najwyższe stanowiska państwowe – z prośbą o poparcie. Na początku VII kadencji, a zarazem w roku wyborów Prezydenta RP, Sejmu i Senatu, mamy do wykonania konkretne zadania na rzecz samorządu gminnego.

Czesław Tomalik jest prezesem zarządu Związku Gmin Śląska Opolskiego nieprzerwanie od 1992 r., niedawno wybranym na VII kadencję, wcześniej – w latach 1990-1991 był delegatem pełnomocnika rządu ds. reformy samorządu terytorialnego w województwie opolskim
zgso@zgso.org.pl