Czesław Tomalik: Posłowie wiedzą wszystko lepiej od nas

● Posłowie chcą ustawowo narzucić zwiększoną częstotliwość odbierania zmieszanych odpadów komunalnych oraz bioodpadów…
To pomysł rządzących sprzed pół roku. Już w uzasadnieniu do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz o zmianie ustawy o własności lokali (druk sejmowy nr 2377), zgłoszonego w dniu 12 marca 2014 r. przez grupę posłów PO, czytaliśmy na str. 16:„W związku z licznymi skargami mieszkańców dotyczącymi ustalania przez część gmin zbyt rzadkiego odbierania odpadów lub nieracjonalnych limitów na odpady komunalne lub wręcz wyłączanie niektórych odpadów komunalnych ze zorganizowanego przez gminę systemu odbierania odpadów komunalnych, w art. 6r wprowadzono niezbędne doprecyzowania.”. Potem pojawił się drugi poselski projekt nowelizacji ustawy „śmieciowej” – grupy posłów SLD z dnia 17 marca 2014 r. (druk nr 2404).
Rozpatrująca łącznie oba projekty Podkomisja nadzwyczajna w dniu 21 lipca 2014 r.przedstawiła swoje sprawozdanie,a w nim zmodyfikowany projekt nowelizacji. Przewiduje on, że w art. 6r wprowadza się nowe ustępy, w tym ust. 3b:
„3b. Dopuszcza się zróżnicowanie częstotliwości odbierania odpadów w szczególnościw zależności od ilości wytwarzanych odpadów i ich rodzajów, z tym że częstotliwośćodbierania zmieszanych odpadów komunalnych oraz bioodpadów stanowiącychodpady komunalne nie może być rzadsza niż raz na tydzień z budynków wielolokalowychi nie rzadsza niż raz na dwa tygodnie z zabudowy jednorodzinnej; wprzypadku gmin wiejskich oraz części wiejskiej gmin miejsko-wiejskich częstotliwośćodbierania zmieszanych odpadów komunalnych oraz bioodpadów stanowiącychodpady komunalne może być rzadsza.”.

● A przypomnijmy, w jak nieracjonalnej kolejności pomysłodawcy „rewolucji śmieciowej” ułożyli nowe obowiązki burmistrzów i rad, które zostały narzucone w trakcie obecnej kadencji. Najpierw gminy musiały ustalić wysokość opłat, a dopiero potem przeprowadzić przetargi.
W lutym 2013 r. Zarząd Związku Gmin Śląska Opolskiego zwrócił się do z apelem o podjęcie nadzwyczajnej inicjatywy legislacyjnej w sprawie zmiany terminu wdrażania nowych obowiązków gmin wynikających z nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Wśród stanowisk samorządów 64 miast i gmin popierających nasz apel było wiele głosów negatywnie oceniających kolejność działań nakazanych przez ustawodawcę. W stanowisku jednej z Rad Gmin czytaliśmy: „Właściwe koszty będą znane po przetargach. Ustawa najpierw nakazuje ustalić opłaty, natomiast jakie będą koszty okaże się później.”.
Gdy część samorządów ma problemy z opanowaniem tego bałaganu, do którego doprowadziło nowe prawo, politykom z „centrali” łatwo jest krytykować władze gmin.

● Źródłem problemów samorządów jest głównie niska jakość prawa. Dalsze kłopoty powoduje przeregulowanie - nadmiernie szczegółowymi ustawami.
Działalność posłów polega dziś głównie na uchwalaniu (według projektów rządowych), a nawet na samodzielnym wymyślaniu rozwiązań, które wprowadzać się będzie poprzez nałożenie obowiązków na burmistrzów i rady gmin. A co z jakością ustaw? A gdzie kary za legislacyjne brakoróbstwo? Posłowie są ponad tym wszystkim. Wiedzą lepiej, niż burmistrzowie i radni. Nas ustawiają w roli „chłopców do bicia”. Nie martwią się, jak z nowym obowiązkiem poradzą sobie w gminach.
Najnowszym przykładem jest ustawa podręcznikowa, która weszła w życie 8 lipca 2014 r., w trakcie wakacji w szkołach. Jak wiadomo, celem ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustawjest zapewnienie uczniom szkół podstawowych i gimnazjów dostępu do bezpłatnych podręczników i innych materiałów edukacyjnych.A wymagało to wykonania jeszcze kilku ważnych zadań przezurzędników samorządowych idyrektorów szkół. Szczególnie istotne kwestie to: procedura wnioskowania o środki publiczne na realizację nowych zadań i poprawne - w kontekście zmian w przepisach ustawy Prawo zamówień publicznych - wykorzystanie tych środków (dotacje celowe), a następnie ich rozliczenie, a także ustalenie wewnątrzszkolnych procedur związanych z udostępnianiem (wypożyczaniem) podręczników uczniom, z odpowiedzialnością za ich ewentualne zniszczenie lub zagubienie.
To wszystko organy samorządu gminnego i gminne szkoły miały wykonać w krótkim czasie ze świadomością obowiązków spoczywających na nauczycielach, którzy te podręczniki będą stosować w pracy dydaktycznej. Nowe zadania ustawa wprowadziła wówczas, gdy w gminach w całej Polscefinalizowano prace dotyczące obowiązku szkolnego sześciolatków od 1 września 2014 r.
Czy nie można było uchwalić ustawy we wcześniejszym racjonalnym terminie?

● Oczywiście tropem nowych obowiązków gmin rusza fala kontroli. Na przykład szczególnie wnikliwy UKS tropiący nieprawidłowości we wprowadzaniu przez szkoły danych o uczniach do Systemu Informacji Oświatowej. Obecna ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowejzastąpiła poprzednią ustawę z dnia 19 lutego 2004 r.Szkolenia przeprowadzane kiedyś przez wojewódzkie kuratoria oświaty dotyczyły sposobu wprowadzania danych do SIO głównie przez szkoły, a nie sposobu ich sprawdzeniaprzez organ prowadzący. Skutki błędów szkoły we wprowadzaniu danych do SIO spadną na gminę, lecz organy samorządu gminnego i jego urzędnicy boleśnie się o tym przekonają dopiero w wyniku kontroli UKS.Ustawa bardzo szczegółowo reguluje coroczną procedurę dotyczącą wprowadzania danych do SIO. Burmistrz i jego urzędnicy mają tylko tydzień na zweryfikowanie w szkołach danych o uczniach. A kontroler ma na pracę 3-4 miesiące. Szuka, szuka, aż znajdzie błędy. Gmina musi zwracać nienależnie otrzymane kwoty subwencji oświatowej, sypią się kary.

A potem usłyszymy z telewizyjnego okienka głos rządzącej koalicji: „Ja Wam wójta nie wybierałem”.

Czesław Tomalik jest prezesem zarządu Związku Gmin Śląska Opolskiego od 1992 r., wcześniej – w latach 1990-1991 był delegatem pełnomocnika rządu ds. reformy samorządu terytorialnego w województwie opolskim
zgso@zgso.org.pl