Małgorzata Leśniak: Pracownik samorządu apolityczny w pracy

Pracownik samorządowy nie może manifestować poglądów politycznych w godzinach pracy – przestrzega radca prawny kancelarii Chałas i Wspólnicy.

$\"\"$ Odpowiada: Małgorzata Leśniak, radca prawny, specjalista prawa pracy, Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna

Czy pracownik samorządu może manifestować poglądy polityczne (np. wpinki w ubraniu, wypowiedzi publiczne)?
Konstytucja RP zapewnia wolność w wyrażaniu poglądów politycznych, jednakże w połączeniu z charakterem służby, jaką poniekąd jest praca w samorządzie, wolność ta schodzi na dalszy plan. Pracownik samorządu w czasie pracy powinien być apolityczny. Należy zauważyć, że ustawa o pracownikach samorządowych nakłada na nich obowiązek dbałości o wykonywanie zadań publicznych z uwzględnieniem interesu publicznego oraz indywidualnych interesów obywateli. Biorąc pod uwagę powinność wykonywania przez pracowników samorządu zadań w sposób rzetelny i niezależny od przekonań i poglądów politycznych, nie jest dopuszczalne manifestowanie przez nich w godzinach pracy poglądów politycznych.

Czy pracownik samorządu może zapisać się do partii? Na jakich stanowiskach to jest zabronione?
Zasadniczo brak jest ustawowych zakazów uczestnictwa w partiach politycznych. Ustawa z dnia 27 czerwca 1977 r. o partiach politycznych odsyła do innych ustaw, gdzie można by szukać źródeł zakazu. I tak art. 5 ustawy o pracownikach samorządowych wprowadza do systemu prawnego obowiązek zatrudniania sekretarza na wszystkich szczeblach samorządu terytorialnego. Ustawodawca wprost wskazał na zakaz tworzenia i uczestniczenia w partiach politycznych, co wskazuje, że w zamyśle ustawodawcy stanowisko to ma być apolityczne.

Czy za publiczne wygłaszanie poglądów politycznych burmistrz może ukarać pracownika?
Na to pytanie należałoby odpowiedzieć twierdząco. Jednak należy zauważyć, że z jednej strony mamy konstytucyjną zasadę wolności wyrażania poglądów politycznych, z drugiej zaś – w urzędach samorządu funkcjonują Kodeksy etyki pracowników samorządowych, mające charakter swoistego regulaminu, gdzie istnieje zapis o powstrzymywaniu się pracownika od wygłaszania poglądów politycznych w godzinach pracy. Naruszenie tych wskazań jest naruszeniem zasad organizacji pracy – za to pracodawca może pracownika zdyscyplinować.

Czy grozi jakaś kara za agitowanie polityczne wśród współpracowników urzędu (w godzinach pracy)? Czy jest wyraźne rozgraniczenie pomiędzy prywatną rozmową, a agitacją?
Tak. Za agitację polityczną wśród współpracowników urzędu ustawodawca przewidział sankcje karne. Zgodnie z art. 199 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, kto, w związku z wyborami do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw, prowadzi agitację wyborczą w siedzibach urzędów administracji rządowej lub administracji samorządu terytorialnego bądź sądów, podlega karze grzywny. Takie zachowanie pracownika urzędu jest również sprzeczne z etyką pracy w administracji i może również wiązać się z sankcjami wynikającymi z Kodeksu pracy.

Natomiast biorąc pod uwagę standardy zachowań pracowników samorządowych, związanych z pełnieniem przez nich obowiązków służbowych, granica między rozmową prywatną a agitacją jest stosunkowo cienka. W związku z powyższym zasadnym jest powstrzymywanie się przez nich z manifestowaniem swoich poglądów, które mogłyby być utożsamiane z agitacją polityczną w godzinach pracy.

Co może zrobić urzędnik jeśli to burmistrz przekonuje go do głosowania na jakąś opcję polityczną, lub nawet lokalną?
Burmistrz pełni służbę publiczną i wykonuje zadania dla dobra wspólnego. Uporczywe przekonywanie do danych poglądów politycznych w godzinach pracy należy traktować jako agitację polityczną, która to w niektórych przypadkach wiąże się z sankcją karną wskazaną w Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw. Dla przykładu można wskazać, że zgodnie z treścią art. 200 ordynacji, kto w związku z wyborami do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw, zbiera podpisy osób popierających zgłoszenie kandydata lub list kandydatów, stosując groźbę, podstęp lub jakąkolwiek inną formę nacisków zmierzających do uzyskania podpisów, podlega grzywnie od 1000 do 10 000 złotych.

Czy pracownik samorządowy może manifestować swoje poglądy poza urzędem, np. na serwisach społecznościowych?
Zdecydowanie tak. Tu znowu kłania nam się Konstytucja RP, która gwarantuje obywatelom wolność w wyrażaniu swoich poglądów politycznych. Powinności etyczne pracownika samorządowego, w tym neutralność, tj. nieangażowanie się w działalność polityczną i ekonomiczną nie stoją z tym w sprzeczności.

Choć pracownik zarówno w godzinach pracy, jak i poza nimi, kreuje wizerunek urzędu, to nie można zabronić mu wyrażania swoich poglądów. Należy jednak podkreślić, że jeśli manifestowanie poglądów politycznych sprowadza się do krytyki osób sprawujących funkcje publiczne czy urzędowe, to nie może być ono wykonywane w taki sposób, aby naruszało dobre imię lub cześć krytykowanego (wyrok SN z dnia 2003.03.28, IV CKN 1901/00).

Podstawa prawna
Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych

Więcej problemów prawnych i odpowiedzi co miesiąc w Forum Samorządowym

2011-05-20 13:55:00

powrót

Małgorzata Leśniak: Pracownik samorządu apolityczny w pracy

Zamów newsletter