Norweski Mechanizm Finansowy oraz Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (czyli tzw. fundusze norweskie i fundusze EOG) są formą bezzwrotnej pomocy zagranicznej przyznanej przez Norwegię, Islandię i Liechtenstein nowym członkom UE.
Fundusze te są związane z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej oraz z jednoczesnym wejściem naszego kraju do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE + Islandia, Liechtenstein, Norwegia). W zamian za pomoc finansową, państwa-darczyńcy korzystają z dostępu do rynku wewnętrznego Unii Europejskiej (choć nie są jej członkami). Obecnie jest realizowana druga edycja funduszy norweskich i EOG (lata 2009 - 2014). Poprzednia edycja dotyczyła okresu 2004-2009.
W Warszawie podczas specjalnej konferencji podsumowano drugą edycje funduszy norweskich i EOG. Na wstępie głos zabrał Jerzy Kwieciński, sekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju. Podkreślił on, że Polska była największym beneficjentem w perspektywie.
- Zainteresowanie Funduszami było bardzo duże. Świetne efekty widoczne są w całym kraju. Zrealizowano ponad 1300 dużych i małych projektów. Niektóre to perełki jak odnowiony Zamek w Malborku czy Muzeum Żydów Polskich Polin w Warszawie – podkreślał Jerzy Kwieciński.
Druga edycja Funduszy opierała się na podejściu programowym. W Polsce zostało ustanowionych 17 programów, w ośmiu obszarach działania:
- Ochrona środowiska i energia odnawialna – przekazano 180 milionów euro na realizację niemal 200 projektów. Dotyczyły one m.in. ochrony bioróżnorodności, monitoringu środowiska oraz redukcji dwutlenku węgla.
- Innowacje w zakresie zielonych technologii – przekazano 20 milionów euro na realizację 28 projektów w branżach takich jak metalowa, przetwórstwa drewna, gospodarki odpadowej, poligraficzna, motoryzacyjna czy hotelarska.
- Wzmacnianie społeczeństwa obywatelskiego – przekazano 37 milionów euro na realizację ponad 600 projektów w 723 miejscowościach w całym kraju. Projekty dotyczyły m.in. tematyki kontroli obywatelskiej, zwalczania dyskryminacji i przeciwdziałania wykluczeniu.
- Rozwój społeczny i regionalny – przekazano ponad 85 milionów euro – w ramach tego obszaru realizowane były trzy programy związane z profilaktyką zdrowotną i dialogiem społecznym. Ich założeniem było zmniejszanie nierówności w dostępie do usług zdrowotnych, doszkalanie kadry medycznej czy osiągnięcie lepszej spójności społecznej i gospodarczej na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym.
- Kultura – przekazano ponad 81 milionów euro, dzięki którym dziesiątki zabytków odzyskało swój dawny blask.
- Badania naukowe i stypendia – przekazano ponad 78 milionów euro, dzięki którym zrealizowano m.in. 560 publikacji naukowych.
Schengen i sprawy wewnętrzne – przekazano ponad 40 milionów euro na wzmocnienie zdolności polskich służb w walce z przestępczością transgraniczną i zorganizowaną.
- Godna praca i dialog trójstronny – przekazano ponad 3 miliony euro, dzięki którym zrealizowano szereg działań ukierunkowanych na wzmocnienie struktur dialogu trójstronnego i zwiększenie świadomości korzyści płynących z zapewnienia warunków do godnej pracy.