---

RANKING ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU: Najlepsi działają według zasady „umiesz liczyć, licz na siebie”

Zauważalnym trendem w tegorocznym rankingu jest coraz wyraźniejsza obecność gmin peryferyjnych, takich jak Zbąszynek w powiecie świebodzińskim (woj. lubuskie), Lubawa w powiecie iławskim (woj. warmińsko-mazurskie) czy też Biłgoraj – siedziba powiatu biłgorajskiego (woj. lubelskie), które to gminy postawiły właśnie na samodzielność. – Możemy powiedzieć, że harmonijny rozwój zaczyna się „rozlewać”. To nie jest już tylko Warszawa. Samorządowcy zaczynają rozumieć, że skupienie się na jednym czynniku, takim jak wydatki na projekty inwestycyjne ze środków pozyskanych z Unii Europejskiej, nie wystarczy. On wywoła awans w jednym roku czy w dwóch, ale później spadamy – zauważa profesor Sobczak. Bardzo ważna jest zatem dbałość o wiele zmiennych, oprócz tych już wymienionych także i o dodatnie saldo migracji.

DBAŁOŚĆ O INWESTYCJE

Niewątpliwie na harmonijny rozwój wpływa wysoka liczba pracujących. Jedną z gmin, która może pochwalić się takim wskaźnikiem, jest Tarnowo Podgórne k. Poznania.

W jej przypadku odsetek ten wynosi ponad 881 na 1000 mieszkańców. Na terenie gminy znajduje się m.in. lotnisko Poznań – Ławica czy sklep dyskontowy jednej ze znanych marek. Zdaniem profesora Sobczaka nie jest to przypadkowe. – To, że wiele różnych inwestycji funkcjonuje na terenie Tarnowa Podgórnego, nie bierze się znikąd. Samorząd musiał sobie to wszystko „wychodzić”. Oczywiście, jeżeli miejscowość jest położona koło Poznania, jest to trochę łatwiejsze, ale wciąż jest to wyzwanie dla samorządowców – wskazuje profesor Sobczak.

ZARZĄDZANIE ROZWOJEM

Jednym z największych awansów tegorocznego rankingu jest niewątpliwie Świeradów-Zdrój leżący w powiecie lubańskim (woj. dolnośląskie), który przesunął się aż o 56 miejsc w porównaniu z zeszłorocznym rankingiem – z 63. na 7. Było to możliwe przede wszystkim dzięki dwukrotnemu zwiększeniu wydatków na projekty inwestycyjne. Reszta zmiennych utrzymuje się na razie na umiarkowanym poziomie, choć uwagę zwraca odsetek dochodów własnych, który stanowi ponad 60 proc. Jest to dobry wynik, a przede wszystkim fundament rozwoju. Kluczem do sukcesu jest jednak przekucie zainwestowanych środków w rezultaty, które będą przynosiły zyski w przyszłości.

Według profesora Sobczaka kolosalne znaczenie ma przejście z administrowania na zarządzanie rozwojem, czyli konstruowanie budżetu zadaniowego wraz z funkcjami zarządczymi. Po pierwsze planowanie wraz z całościową diagnozą, analizą SWOT, sformułowanie właściwych celów, następnie zaplanowanie działań (wyznaczenie projektów) w oparciu o szacowanie ryzyka – zauważa profesor Sobczak. Wielu samorządowców niesłusznie skupia się na samym określaniu poziomu ryzyka i to jest dla nich równoznaczne z zarządzaniem, co nie wystarcza – dodaje. Kolejny krok to organizacja i wreszcie, bardzo ważny element, a mianowicie kontrola zarządcza, którą wykonuje bardzo mało samorządów. Dlaczego? Regionalne Izby Obrachunkowe nie oceniają bowiem wykorzystania środków budżetowych – wskazuje profesor Sobczak. Jego zdaniem, jeśli wprowadzimy zarządzanie rozwojem, Regionalne Izby Obrachunkowe również dostosują się do nowych warunków i zaczną oceniać działalność samorządów pod względem efektywności. Zestawiane będą wówczas cele i poziom, w jakim zostały one zrealizowane przez wykonane projekty. Na razie pomocny może być zaś indywidualny wskaźnik zadłużenia samorządów. Wielką szansą dla lokalnych inwestycji jest według prof. Sobczaka partnerstwo publiczno-prywatne. Niestety, włodarze boją się jak ognia styku sektora publicznego i biznesu.

KOŁO ZAMACHOWE METROPOLII

Najbardziej zharmonizowany poziom rozwoju wciąż charakteryzuje Warszawę, w przypadku której wszystkie wskaźniki wciąż utrzymują się na wysokim poziomie. – Nie ma sensu zatrzymywać Warszawy – mówi autor rankingu. – Świetne wyniki obszaru metropolitalnego to wyznacznik dla pozostałych, dzięki temu widzą, do kogo i jak należy równać. Metropolia to taki rodzaj

koła zamachowego – dodaje. Dodatnie saldo migracji ma bowiem nie tylko Warszawa, ale również gminy ościenne, takie jak Wiązowna, Pruszków, Lesznowola, Brwinów czy Piaseczno.

Czego możemy się spodziewać, jeśli chodzi o przyszłoroczny ranking? Niewątpliwie w natarciu są gminy peryferyjne, choć, by znaleźć się

w pierwszej dziesiątce, potrzebna jest przede wszystkim dbałość o harmonię w całokształcie działań – ważne jest zwracanie uwagi na wiele zmiennych jednocześnie. Bardzo istotne są wydatki inwestycyjne, dochody własne – systematycznie zwiększane – oraz liczba pracujących i podmiotów gospodarczych, które to dwa czynniki wpływają z kolei w dużym stopniu na udział dochodów własnych w budżecie jednostki samorządu terytorialnego. Kluczowe powinno być jednak spoglądanie na zarządzanie w samorządzie w dłuższej perspektywie niż trwająca cztery lata kadencja, bo dzięki temu przede wszystkim możliwy jest długofalowy rozwój.

„JST Zrównoważonego Rozwoju”: XII edycja Konkursu

• Zestawienie 2015 opracowane zostało przez zespół prof. Eugeniusza Sobczaka z Wydziału Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej. Wskaźniki, na podstawie których są opracowywane rankingi, obejmują dwanaście lat (2003-2014).

• Materiałem źródłowym są dane GUS z 2014 r. uzyskane z tzw. Banku Danych Lokalnych.

• Podstawą utworzenia rankingu jest 16 wskaźników

• Klasyfikacja dzieli się na cztery kategorie: miasta na prawach powiatu, gminy miejskie, gminy miejsko-wiejskie i gminy wiejskie.